Η Θεραπευτική Χρήση της Μεθόδου Pilates στα Προβλήματα Στάσης του Σώματος
Εισαγωγή
Η στάση του σώματος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη συνολική υγεία του ανθρώπου. Παρ’ όλα αυτά, στη σύγχρονη καθημερινότητα, που χαρακτηρίζεται από καθιστική εργασία, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και κακές εργονομικές συνήθειες, παρατηρείται συνεχής αύξηση δυσλειτουργιών που σχετίζονται με τη στάση. Από τη θωρακική κύφωση και την κλίση της κεφαλής προς τα εμπρός, μέχρι την ασυμμετρία των ώμων και τις στροφικές παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης, η κακή στάση δεν είναι απλώς αισθητικό ζήτημα, αλλά έχει άμεση σχέση με πόνους, μειωμένη λειτουργικότητα και επιδείνωση της ποιότητας ζωής (Li et al., 2024).
Συνήθη Προβλήματα Στάσης και Αίτια
Τα προβλήματα στάσης προκύπτουν από τη διαταραχή της μυϊκής ισορροπίας και τον εσφαλμένο κινητικό προγραμματισμό. Η παρατεταμένη καθιστή θέση και η χρήση ηλεκτρονικών συσκευών έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση του Upper Crossed Syndrome (UCS), μιας κατάστασης που χαρακτηρίζεται από σφιγμένους μύες στο πρόσθιο τμήμα του θώρακα και του αυχένα, όπως οι στερνοκλειδομαστοειδείς και οι ανελκτήρες της ωμοπλάτης, και ταυτόχρονη αδυναμία των ανταγωνιστών, όπως οι ρομβοειδείς και οι βαθιοί καμπτήρες του αυχένα (Chang et al., 2023). Η στάση αυτή οδηγεί σε πρόσθια κλίση της κεφαλής, προώθηση των ώμων και περιορισμό του εύρους κίνησης της αυχενικής μοίρας. Παράλληλα, η θωρακική κύφωση, η σκολίωση και η κύρτωση της οσφυικής μοίρας συχνά συνοδεύονται από πόνο, μειωμένη ευλυγισία και μυϊκή κόπωση (Li et al., 2024).
Η Μέθοδος Pilates και οι Βασικές της Αρχές
Η μέθοδος Pilates δημιουργήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα από τον Joseph Pilates ως μια μορφή σωματικής άσκησης που εστιάζει στον έλεγχο του σώματος, την ακρίβεια, την αναπνοή και την ευθυγράμμιση. Βασίζεται στη φιλοσοφία της ολιστικής σύνδεσης νου και σώματος και χρησιμοποιείται πλέον σε θεραπευτικά πλαίσια για την αποκατάσταση μυοσκελετικών δυσλειτουργιών. Η έμφαση στον πυρήνα του σώματος – στους εν τω βάθει σταθεροποιητικούς μύες όπως οι πολυσχιδείς, ο εγκάρσιος κοιλιακός και οι μύες του πυελικού εδάφους – καθιστά τη μέθοδο αποτελεσματική για τη βελτίωση της στήριξης της σπονδυλικής στήλης (Franks et al., 2023). Η σκόπιμη και αργή εκτέλεση των κινήσεων, η ενεργητική συμμετοχή του ασκούμενου και η προσοχή στη λεπτομέρεια συμβάλλουν στη βελτίωση της κινητικής επίγνωσης και της στάσης του σώματος (Vera-Saura et al., 2024). Η φιλοσοφία του «κέντρου» του Pilates, σε συνδυασμό με την ελεγχόμενη αναπνοή και την αλληλουχία των ασκήσεων, ενισχύει τη λειτουργικότητα και μειώνει τον πόνο, κάτι που έχει επιβεβαιωθεί σε ασθενείς με χρόνιο αυχενικό πόνο (Lazoura et al., 2024) αλλά και με χρόνιο μη ειδικό πόνο στη μέση (Vera-Saura et al., 2024)
Θεραπευτική Εφαρμογή του Pilates στα Προβλήματα Στάσης
Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η μέθοδος Pilates συμβάλλει ουσιαστικά στη βελτίωση της στάσης του σώματος σε ποικίλες παθολογίες. Σε άτομα με forward head posture, το Pilates οδήγησε σε σημαντική αύξηση της κρανιοαυχενικής γωνίας και μείωση του πόνου, καθώς και βελτίωση στο εύρος κίνησης του αυχένα (Lee et al., 2016). Η συστηματική εφαρμογή του Pilates τρεις φορές την εβδομάδα για 10 εβδομάδες φάνηκε να μειώνει τη μυϊκή κόπωση και να βελτιώνει τη λειτουργία των μυών του αυχένα και της πλάτης. Σε ασθενείς με σκολίωση ή κύφωση, το Pilates έχει δείξει μείωση της γωνίας Cobb, βελτίωση στην ευθυγράμμιση και στη λειτουργικότητα του κορμού (Li et al., 2024). Η ευεργετική επίδραση του Pilates επεκτείνεται επίσης σε ενήλικες με χρόνια οσφυαλγία, μέσω της ενεργοποίησης των εν τω βάθει σταθεροποιητών μυών, με αποτέλεσμα τη μείωση του πόνου και τη βελτίωση της κινητικής απόδοσης (Franks et al., 2023). Επιπλέον, σε πληθυσμούς τρίτης ηλικίας, το Pilates έχει συσχετιστεί με βελτίωση της ισορροπίας και της μυϊκής δύναμης, οδηγώντας σε μεγαλύτερη αυτονομία και πρόληψη πτώσεων (Bergamin et al., 2015).
Συμπεράσματα
Τα προβλήματα στάσης αποτελούν σημαντικό και πολυπαραγοντικό πρόβλημα που επηρεάζει τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων. Η μέθοδος Pilates προσφέρει μια ασφαλή, εξατομικευμένη και αποδεδειγμένα αποτελεσματική προσέγγιση για την αποκατάσταση της στάσης, την ενδυνάμωση του μυοσκελετικού συστήματος και τη βελτίωση της κίνησης. Η εστίαση στη συμμετρική ενεργοποίηση των μυών, στον έλεγχο της αναπνοής και στη σωματική επίγνωση καθιστά το Pilates μοναδικό εργαλείο στην πρόληψη και αποκατάσταση παθήσεων που σχετίζονται με τη στάση. Οι μελέτες που βασίζονται σε συστηματικές ανασκοπήσεις, τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές και ποιοτική παρακολούθηση, επιβεβαιώνουν τη θέση της μεθόδου στην επιστημονική θεραπευτική κοινότητα.
Κείμενο – Έρευνα Δέσποινα Κατσή
Βιβλιογραφία
- Li, F., Omar Dev, R. D., Soh, K. G., Wang, C., & Yuan, Y. (2024). Effects of Pilates on Body Posture: A Systematic Review. Archives of Rehabilitation Research and Clinical Translation, 6, 100345.
- Chang, M. C., et al. (2023). Treatment of Upper Crossed Syndrome: A Narrative Systematic Review. Healthcare, 11, 2328.
- Franks, J., Thwaites, C., & Morris, M. E. (2023). Pilates to Improve Core Muscle Activation in Chronic Low Back Pain: A Systematic Review. Healthcare, 11, 1404.
- Lazoura, E., et al. (2024). The comparison of Pilates with cognitive functional therapy in adults with chronic neck pain: a protocol for randomized controlled trial. Annals of Medicine, 56(1), 2423792.
- Vera-Saura, P., et al. (2024). The Importance of Mind–Body in Pilates Method in Patients with Chronic Non-Specific Low Back Pain. Journal of Clinical Medicine, 13, 4731.
- Lee, S.M., et al. (2016). Clinical effectiveness of a Pilates treatment for forward head posture. Journal of Physical Therapy Science, 28, 2009–2013.
- Caglayan, B. C., et al. (2023). Investigation of effectiveness of reformer Pilates in individuals with fibromyalgia: A randomized controlled trial. Reumatología Clínica, 19(1), 18–25.
- Bergamin, M., et al. (2015). Effects of a Pilates exercise program on muscle strength, postural control and body composition. AGE, 37, 118.
- Li, F., et al. (2024). Effects of Pilates exercises on spine deformities and posture: A systematic review. BMC Sports Science, Medicine and Rehabilitation, 16:55.